In de volksmond wordt bij de mogelijkheid om over een andermans perceel heen te mogen gaan vaak gesproken over een ‘recht van overpad’. Dat recht is niet altijd een zakelijk recht in de vorm van een recht van erfdienstbaarheid. Er kan ook sprake zijn van een persoonlijk recht, een recht van noodweg of een zogenaamde buurweg.
Hoewel dit allemaal rechten zijn waardoor van een bepaald tracé gebruik mag worden gemaakt, moet er toch onderscheid worden gemaakt en zijn de juridische rechten en gevolgen ook telkens anders.
Erfdienstbaarheid van weg
Een erfdienstbaarheid van weg is de meest omvattende mogelijkheid om van een tracé gebruik te maken. Volgens de meest gangbare uitleg houdt dit recht ook in om met de auto te komen en te gaan over het dienende erf. Andere erfdienstbaarheden die betrekking hebben op toegang tot het perceel van het dienend erf zijn het recht van reed (agrarisch gebruik), het recht van veeleiding en het recht van voet- en kruipad.
Erfdienstbaarheden zijn zakelijke rechten die de rechthebbende (de eigenaar van het dienende erf) tegenover een ieder geldend kan maken. Het enkele feit dat men eigenaar is van het dienende erf betekent dat men het recht heeft. Een aparte overdracht is niet nodig.
Persoonlijk recht om tracé te mogen gebruiken
Hier verschilt de erfdienstbaarheid van het persoonlijk recht dat iemand kan hebben om van een bepaald tracé gebruik te mogen maken. Dat gebeurt op grond van een overeenkomst, die uitgewerkt is, zodra de persoon die het recht heeft, overlijdt of verhuist of zodra er aan een andere bepaalde voorwaarde niet meer voldaan wordt. Het persoonlijk recht is gekoppeld aan een persoon, een recht van erfdienstbaarheid is gekoppeld aan het perceel.
Recht van buurweg
Een buurweg is een onder het oud BW (dat wil zeggen vóór 1 januari 1992) ontstaan recht om van een bepaald tracé gebruik te mogen maken. Het recht komt tot stand omdat de omliggende buren al dan niet stilzwijgend met de eigenaar van de weg zijn overeengekomen dat daarvan gebruik mag worden gemaakt. Het nieuwe recht respecteert deze oude rechten, maar verhindert wel dat deze vanaf 1 januari 1992 konden ontstaan. Het recht van buurweg vervalt, zodra het niet meer noodzakelijk is.
Recht van noodweg
Een enigszins met de buurweg vergelijkbare mogelijkheid (hoewel er zeker verschillen zijn) is het recht van noodweg. Indien een erf niet een behoorlijke uitgang over land of water heeft naar een openbare weg, kan de eigenaar van dat recht een beroep doen op het recht van noodweg. Op verzoek van die eigenaar kan de rechter dan een omliggend perceel aanwijzen, waarlangs het recht van noodweg uitgeoefend kan worden en daarbij de voorwaarden bepalen. De eigenaar van het niet goed ontsloten erf kan verplicht worden vooraf schadevergoeding te betalen of daarvoor zekerheid te stellen. Ook dit recht kan vervallen worden verklaard, zodra de noodzaak niet langer aanwezig is.
Conclusie
Er zijn diverse mogelijkheden om van een buurperceel gebruik te mogen maken. Ik adviseer u er graag over.
