Het recht van overpad is een term die in Nederland veel gebruikt wordt om aan te geven dat er een recht bestaat om over het terrein van een ander te lopen of rijden om toegang te krijgen tot eigen grond. Dit kan bijvoorbeeld belangrijk zijn wanneer iemands perceel anders niet of moeilijk bereikbaar is. Er zijn echter verschillende rechtsgronden, elk met een eigen karakter, die in de volksmond als recht van overpad worden aangeduid. Meestal is er sprake van een erfdienstbaarheid van weg en deze blog gaat daar dan ook van uit. Hoewel het recht van overpad duidelijk lijkt, zijn er regels en afspraken die van toepassing zijn om conflicten tussen buren te voorkomen. In deze blog duiken we dieper in de regels rondom het recht van overpad.
Wat is het recht van overpad?
Het recht van overpad, als er sprake is van een erfdienstbaarheid van weg, is een recht waarbij een eigenaar van een perceel (het heersende erf) via het perceel van een ander (het dienende erf) van zijn eigen perceel van en naar een ander perceel (vaak de openbare weg) mag komen en gaan. Dit recht kan kan door verjaring ontstaan, maar ook tussen eigenaren van de percelen worden overeengekomen, in welk geval het moet worden vastgelegd in een notariële akte die vervolgens ingeschreven wordt bij het Kadaster.
De belangrijkste regels
- Vastlegging in een akte
Behoudens het ontstaan door verjaring wordt het recht van overpad altijd vastgelegd in een notariële akte. Dit zorgt voor duidelijke afspraken en voorkomt misverstanden. Een notaris maakt dan een akte op waarin staat beschreven welke weg of pad gebruikt mag worden, onder welke omstandigheden, en door wie. Deze akte wordt vervolgens geregistreerd bij het Kadaster, zodat toekomstige eigenaren van beide percelen ook op de hoogte zijn van het bestaan van het recht van overpad. - Gebruik van het pad
Het recht van overpad betekent niet dat de gebruiker het dienende erf onbeperkt kan gebruiken. Het gebruik moet op de minst bezwarende wijze worden uitgeoefend. Tenzij anders is bepaald, mag de de gebruiker bijvoorbeeld geen voertuigen op het pad parkeren of het pad gebruiken voor andere doeleinden dan toegang tot zijn eigen perceel. - Onderhoud
Een belangrijk aspect is het onderhoud van het pad. Over het algemeen is de gebruiker verantwoordelijk voor het onderhoud van het pad. Dit kan echter anders worden afgesproken. Als er bijvoorbeeld meerdere gebruikers zijn, kunnen zij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het onderhoud. De eigenaar van het dienende erf hoeft normaal gesproken niet voor onderhoud te zorgen, tenzij dat anders is overeengekomen, maar hij mag dat uiteraard wel. - Wijzigingen aanbrengen
De eigenaar van het dienende erf mag geen wijzigingen aanbrengen die het gebruik van het recht van overpad onmogelijk maken. Wel mag hij zijn eigen erf afsluiten met een hekwerk en zelfs de poort van een slot voorzien, mits hij de rechthebbende tot het overpad maar een sleutel geeft. Indien het tracé niet vastgelegd is in de vestigingsakte kan de eigenaar van het dienende erf altijd een andere route voor het overpad aanwijzen. Is dit tracé wel vastgelegd in de akte, dan kan hij het tracé slechts verleggen, mits dit geen nadelige gevolgen heeft voor de gebruiker van het overpad. - Beëindiging van het recht van overpad
In sommige gevallen kan het recht van overpad door de rechter beëindigd worden. Dit kan gebeuren als de noodzaak van het pad vervalt, bijvoorbeeld omdat de gebruiker een andere toegangsweg heeft gekregen. Het criterium hiervoor is dat de eigenaar van het heersende erf geen belang meer heeft bij de uitoefening van het recht en het ook aannemelijk is dat dit recht in de toekomst niet meer zal terugkeren. De rechter kan aan zo’n opheffingsbesluit wel de voorwaarde verbinden dat de eigenaar van het heersende erf van de eigenaar van het dienende erf een financiële vergoeding ontvangt. Ook andere voorwaarden zijn mogelijk.
Veelvoorkomende problemen
Het recht van overpad kan soms leiden tot conflicten tussen buren. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer het pad intensiever wordt gebruikt dan oorspronkelijk afgesproken, of als de eigenaar van het dienende erf hinder ervaart door het gebruik van het pad. Het is daarom vooral bij de vestiging ervan, belangrijk om goede afspraken te maken en, indien nodig, juridisch advies in te winnen om problemen te voorkomen. Ontstaan geschillen in de loop van de tijd, dan is het zaak om eerst samen om de tafel te gaan zitten om te kijken of er een compromis gevonden kan worden, voordat er een rechtszaak gestart wordt.
Conclusie
Het recht van overpad is een nuttig en soms noodzakelijk middel om toegang tot een perceel te waarborgen. Maar zoals bij veel juridische regelingen, is het van belang om duidelijke afspraken te maken en deze vooraf goed vast te leggen in een notariële akte. Wordt je geconfronteerd met een geschil over een bestaand recht van overpad, dan verdient het de voorkeur dat de gebruiker met de eigenaar van het dienende erf samen tot een vreedzame oplossing komt, alvorens de gang naar de rechter gemaakt wordt. Heb je te maken met een situatie waarbij het recht van overpad van toepassing is? Dan is het altijd verstandig om je goed te laten informeren over de rechten en plichten die hiermee gepaard gaan.
